Jak podkreślają Wody Polskie, przyczyny pojawienia się zakwitu sinic na Zbiorniku Środa są złożone i mają swoje podłoże zarówno w zjawiskach naturalnych, jak i antropogenicznych. Długotrwałe upały spowodowały wzrost temperatury wody, szczególnie w płytkich zbiornikach takich jak Zbiornik Środa. Ponadto duża ilość opadów i ich nierównomierny rozkład, szczególnie w okresie zimowo-wiosennym, spowodowały znaczny dopływ substancji biogennych i zawiesiny ogólnej do zbiornika.
Firma dodaje, że analizując przyczyny antropogeniczne należy mieć także na względzie presje pośrednie oraz bezpośrednie, takie chociażby jak: nie wszędzie uregulowana gospodarka wodno-ściekowa w zlewni zbiornika, wypłukane z wodą stosowane nawozy spływające z okolicznych pól czy duże ilości zanęt wędkarskich wprowadzanych bezpośrednio do wód zbiornika, a także w mniejszym stopniu dokarmianie ptaków chlebem – dodaje.
Ważny jest także charakter zlewni, która w głównej mierze ma charakter rolniczy, co może mieć związek z dopływem związków azotu i fosforu będących pozostałościami nawozów naturalnych oraz mineralnych. Ponadto w zlewni rzeki Moskawa zidentyfikowano presje rozproszonej zabudowy zurbanizowanej i wynikające z niej dopływy ścieków bytowych i przemysłowych.
Na początku Moskawa
O dodatkowe informacje dotyczące planowanych prac poprosiliśmy bezpośrednio Wody Polskie. - W 2023 roku przeprowadzono prace na tzw. dolnym odcinku rzeki (dolny liczony jest poniżej zbiornika w kierunku spływu do ujścia, czyli do rzeki Warty). Na rok 2024 planowane są do przeprowadzenia prace utrzymaniowo-konserwacyjne na prawie 18-kilometrowym odcinku rzeki Moskawy powyżej zbiornika (początek prac w Mącznikach). Prace zostaną przeprowadzone po 15 sierpnia - mówi Małgorzata Siepa, rzecznik prasowy i kierownik Zespołu Komunikacji i Edukacji Wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. - Dodatkowo na samym obiekcie hydrotechnicznym zaplanowana jest naprawa ubytków betonu na wieży przelewowej od strony wody i w niecce wypadowej zbiornika.
Małgorzata Siepa mówi też, że zgodnie z programem planowanych inwestycji w gospodarce wodnej PGW Wody Polskie, planowane jest zadanie nazwane „Odbudowa urządzeń piętrzących i zdolności retencyjnej Zbiornika Środa na rzece Moskawa”. Zakres inwestycji obejmuje opracowanie dokumentacji projektowej wraz z uzyskaniem wszystkich niezbędnych decyzji umożliwiających realizację zadania oraz roboty budowlane związane z odbudową urządzeń piętrzących zbiornika w Środzie. W ramach inwestycji planuje się odbudowę górnego odcinka dopływu rzeki Moskawy do zbiornika z wstępnym oczyszczeniem. Zadanie realizowane będzie po uzyskaniu środków finansowych na ten cel.
Zakaz zanęt i ograniczenie imprez masowych
Obecnie jest procedowane porozumienie między Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Poznaniu, gminą Środa Wielkopolska, Polskim Związkiem Wędkarskim w Poznaniu i Uniwersytetem Łódzkim, mające na celu podejmowanie wspólnych działań w celu ochrony zbiornika przed dalszą degradacją.
- Każda z jednostek będzie mogła podejmować działania w kierunku rewitalizacji w ramach swoich możliwości finansowych oraz zadań wynikających z przepisów prawa wodnego, prawa ochrony środowiska i innych przepisów niezbędnych do podejmowania określonych działań i swoich kompetencji. Porozumienie da również podstawę do sięgnięcia po inne środki dostępne na zadania związane z ochroną wód - dodaje Małgorzata Siepa.
Co ważne, w związku z kolejnym zakwitem sinic na zbiorniku w dniu 28 czerwca, PGW Wody Polskie wystosowały prośbę do Urzędu Miasta Środa Wielkopolska o ograniczenie organizowania imprez o charakterze masowym w bezpośrednim sąsiedztwie zbiornika wodnego, gdyż jest to związane ze zwiększonym ryzykiem niszczenia brzegów i roślinności przybrzeżnej stref buforowych, przenikaniem zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego, w szczególności ścieków bytowych i śmieci oraz wzruszeniem osadów dennych, w których skumulowane są związki fosforu i azotu, co szczególnie często następuje w płytkich zbiornikach wodnych.
W celu poprawy sytuacji zbiornika, Wody Polskie wystosowały również wniosek do Polskiego Związku Wędkarskiego Okręg w Poznaniu (dalej PZW), w rezultacie, którego 2 lipca 2024 r. wprowadzono na zbiorniku całkowity zakaz stosowania zanęt spożywczych podczas wędkowania oraz zakaz organizacji zawodów wędkarskich. Zakaz będzie obowiązywał do 31 sierpnia.
(kóz)